​Di tích lịch sử Địa điểm Căn cứ Thị ủy Long Khánh tọa lạc tại hai địa điểm ấp Bàu Sầm, xã Bàu Trâm và ấp 18 Gia đình, xã Bảo Quang, thị xã Long Khánh, tỉnh Đồng Nai. Di tích được UBND tỉnh xếp hạng di tích lịch sử theo Quyết định số 3703/QĐ-UBND ngày 23/11/2015.

Trong 9 năm (1966 - 1975), Căn cứ Thị ủy Long Khánh phải di chuyển ở nhiều nơi trên địa bàn thị xã Long Khánh, nhưng hai địa điểm ấp Bàu Sầm và ấp 18 Gia đình đã đi vào lịch sử của Thị ủy Long Khánh như một biểu tượng sáng ngời; đây là nơi Thị ủy Long Khánh thành lập và đứng chân chỉ đạo các hoạt động cách mạng lâu nhất cho đến ngày miề​n Nam hoàn toàn giải phóng 30/4/1975.

Du kích Bảo Vinh - Xuân Lộc trên đường đánh địch

Trong kháng chiến chống Mỹ, thị xã Long Khánh là một địa bàn chiến lược quan trọng cho cả quân ta và quân địch. Vì vậy, địch cố gắng biến nơi đây thành một vành đai phòng thủ tầm xa của nhằm bảo vệ đầu não Mỹ - Ngụy ở Sài Gòn, chúng đẩy mạnh bộ máy cai trị, đưa Tiểu đoàn pháo binh 33 về đóng tại Căn cứ Hoàng Diệu, xây dựng Căn cứ Trung đoàn kỵ binh thiết giáp cơ động số 11 tại Suối Râm, đồng thời là căn cứ xuất phát của Lữ đoàn 173; xây dựng khu chỉ huy chiến thuật 33, sân bay; làm đường giao thông từ sân bay thị xã đến Suối Râm nhằm khống chế, làm suy yếu các lực lượng của ta.

Quân ta tiến vào giải phóng thị xã Long Khánh

Trước tình hình đó, do tính chất quan trọng thị xã Long Khánh là nơi tập trung những cơ quan đầu não của địch, cửa ngõ áng ngữ thành phố Biên Hòa và phía Đông bắc Sài Gòn. Hoạt động cách mạng trong thị xã có tác dụng quan trọng không chỉ với vùng nông thôn và vùng đồn điền mà còn có ý nghĩa phối hợp trong khu vực tam giác Biên Hòa - Sài Gòn - Bà Rịa, Vũng Tàu. Tỉnh ủy Bà Rịa - Long Khánh quyết định thành lập Thị ủy Long Khánh tháng 9/1966, tại ấp Bàu Sầm, Bàu Trâm, thị xã Long Khánh (nay thuộc ấp Bàu Sầm, xã Bàu Trâm, thành phố Long Khánh), đồng chí Ba Tú được chỉ định làm Bí thư. Từ đây, dưới sự lãnh đạo của Thị ủy Long Khánh, phong trào đấu tranh của quân và dân Long Khánh có bước phát triển vượt bậc. Đến đầu năm 1971, tình hình chiến trường miền Nam nói chung và thị xã Long Khánh nói riêng có nhiều chuyển biến phức tạp, địch tăng cường bao vây, đánh phá ác liệt. Trước tình hình đó, Thị ủy Long Khánh quyết định chuyển một bộ phận từ khu vực Bàu Sầm, Bàu Trâm về khu vực ấp 18 Gia đình, xã Bảo Vinh, thị xã Long Khánh (nay là xã Bảo Quang, thành phố Long Khánh).

Sau khi thành lập, Thị ủy Long Khánh đã lãnh đạo quân và dân Long Khánh liên tục tấn công địch trên tất cả các mặt trận chính trị, vũ trang, binh vận như tiến công vào trụ sở CIA Mỹ, Tòa hành chính tỉnh Long Khánh, khu 33 chiến thuật. Kết quả, đánh sập 10 lô cốt, phá hủy 01 xe quân sự, hai dãy trại lính của địch vào ngày 01/02/1968 (mồng 2 tết Mậu Thân), trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1968 vào thị xã Long Khánh.

C​ác nhân chứng khảo sát thực tế tại Căn cứ địa Bàu Sầm 2

Trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, Địa điểm Căn cứ Thị ủy Long Khánh là một trong những nơi tập kết quân chủ lực tiến công giải phóng Sài Gòn. Trên thế tiến công thần tốc, quân và dân Long Khánh đã phối hợp với quân chủ lực đồng loạt tấn công thị xã Long Khánh. Đến ngày 21/4/1975, Thị xã Long Khánh được giải phóng, đập tan cánh cửa thép kiên cố cuối cùng tại cửa ngõ Đông bắc Sài Gòn, mở hành lang chiến lược cho các binh đoàn chủ lực tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng hoàn toàn miền Nam thống nhất đất nước vào ngày 30/4/1975. 

Với những giá trị, ý nghĩa lịch sử to lớn trên, ngày 23/11/2015, UBND tỉnh Đồng Nai đã ra Quyết định số 3703/QĐ-UBND xếp hạng di tích lịch sử Địa điểm Căn cứ Thị ủy Long Khánh là di tích lịch sử cấp tỉnh.​